11 Ağustos 2010

Basınç üzerinde etkili olan dinamik etkenler

Coğrafya
Coğrafya

Dünya’nın kendi ekseni çevresinde dönüşü sonucunda rüzgarların yönlerinde sapmalar olur. Sapmalar sonucu hava kütleleri 30° enlemlerinde yoğunlaşarak alçalır ve bir yüksek basınç alanı, 60° enlemlerinde ise seyrelerek yükselir ve bir alçak basınç alanı oluşturur.

Hava basıncı ilk kez 1643 yılında Toriçelli Mercury tarafından cıvalı barometre ile ölçülmüştür. Standart hava basıncı 45° enlemlerinde, deniz seviyesinde ( 0 metre) ve 15 °C sıcaklıkta 1 cm2’ye etki eden havanın basıncıdır. Standart hava basıncı 1 cm çapındaki cam tüp içerisindeki civanın 760 mm (76 cm) yükselmesidir (1 cm3 cıva 13.6 gr ağırlığında olduğuna göre 76 cm3 cıva x 1.6 = 1033.6 gr’dır). Diğer bir ifade ile standart hava basıncı 1 cm2’lik yüzeye 1033,6 gr ağırlık yapmaktadır. Hava basıncı, daha sonraki yıllarda CGS (santimetre/gram/saniye) ölçü sisteminin kuvvet birimi olan din kullanılarak milibar (mb) olarak ölçülmeye başlanmıştır. Bu ölçüye göre standart hava basıncı 1013 mb kuvvettir (760 mm cıva sütunu = 1033,6 gr cıva ağırlığına o da eşittir 1013 mb kuvvete). Ancak bir yerin alçak basınç alanı mı yoksa yüksek basınç alanımı olduğunu belirlemek için o yerin ve çevresindeki alanların basınç değerlerine bakılır. Örneğin bulunduğumuz yerde basınç 850 mb, başka bir alanda 700 mb ise bulunduğumuz yer yüksek basınç (antisiklon), diğer alan ise alçak basınç (siklon) merkezidir. Basıncın dünya üzerinde dağılışını gösterebilmek için eş basınç eğrileri (izobar) yöntemi geliştirilmiştir. Eş basınç en eğrileri ile çizilen haritalara izobar haritaları adı verilir.

Kaynak: Milli Eğitim Web Sitesinde Yer Alan “Mesleki Açık Öğretim Lisesi “Coğrafya 1″ (Hazırlayan: Derviş Ünlü)” Ders Notlarından Derlenmiştir (Ziyaret Tarihi: 03/02/2010).

Share

Bunları da Beğenebilirsiniz...