Basit bir makina uygulanan bir kuvvetin yönünü veya yolunu değiştirmek suretiyle işi kolay kılar. Bir ağaç dikmek üzere bir çukur kazdığınızı düşünün. Parmaklarınızla bu işi başarabilir misiniz? Bir kürekle bu işi kolayca halledebilirsiniz. Kürek basit bir makineye çok iyi bir örnek teşkil eder. Altı çeşit basit makine vardır: Kaldıraç, makara, çıkrık, eğik düzlem, vida ve nacak.
Bazı makineler işi kolaylaştırır zira bunlar uygulanan kuvvetin şiddetini arttırırlar. Örneğin, bir tornavida buna bir örnektir. Bir makinenin bir kuvveti artırma miktarına mekanik fayda diyoruz. Bir makinenin faydası daima birden büyük değildir. Bazen kuvvetten sağlanan kazanç, kuvvetin yönünü değiştirmek veya hız kazanmak üzere kayba uğrayabilir. Örneğin, bir yumurta çırpıcısındaki döner kanatlar kendini çeviren koldan daha hızlı dönerler. Sürtünme bir makinenin mekanik faydasını azaltır. Sürtünme, hareketi engelleyen bir kuvvettir, çalışan bir makineyi yavaşlatır ve yıpranmasına yol açar. Şayet ellerinizi birbirine sürterseniz, ellerinizin ısındığını hissedersiniz. Bu ısı sürtünme sonucu ortaya çıkmaktadır.
Bir makine çalıştığında da benzer tarzda bir ısı ortaya çıkar. Sürtünme daima işi ısıya dönüştürür. Isıya dönüşen bu enerji makinenin yaptığı işten bir kayıp demektir. Böylece, makinenin mekanik faydası azalmış olur.
Buzlu bir yolda hareket eden bir otomobili ele alalım. Lastikler özel olarak sürtünmeyi arttıracak şekilde yapılmamış ise, hareket çok zorlaşır ve kayma meydana gelir. Buzlu yollarda zincir takılması bu yüzden zorunlu olmaktadır.
Kaynak: Prof. M. Selami Kılıçkaya, Editör: Yrd. Doç. Dr. Ali Cemalcılar, “Temel Fizik”, T.C. Anadolu Üniversitesi Yayınları No: 674, Açıköğretim Fakültesi Yayınları No: 331, ISBN 975 – 492 – 348 – 5, 1996.
