Tüm dalgalar belli bir frekansa sahiptir. Frekans, bir saniyede belli bir noktadan geçen dalgaların sayısıdır. Şimdi, bir havuza bir çakıl atalım. 15 saniyede bir kayayı geçen su çırpıntısı üç dalga tepesi meydana getirmiş olsun. Frekans nedir? Dalganın frekansı 15 saniyede üç dalgadır. Bu, her saniye başına 0,2 dalga demektir. Verilen bir noktayı bir saniyede geçen dalga sayısı artıkça, frekansta artar. Bir köprü ayağında dikilip alttan geçen su dalgalarını gözlediniz mi? Dalganın uzunluğu arttıkça, verilen bir noktadan geçiş süresi de artar. Dalga kısaldıkça, verilen bir noktadan geçiş süresi de azalır.
Maddenin ileri geri hareketine titreşim hareketi denir. Bu hareketi, lastik bir bandı gerip onu bir parmağınızla çekerseniz görebilirsiniz. Bu titreşim ileri geri bir harekettir. Lastik bandın titreşimi, sudaki bir dalgaya benzer. Lastik banttaki titreşimler, sudaki dalgalardan çok daha hızlıdır. Bir titreşimin frekansı, hertz adı verilen bir birimle ölçülür. Bir hertz (Hz), bir dalganın her saniyede bir devir veya bir titreşim yapmasıdır. Örneğin, bir tür diyapozon ile çıkarılan sesin frekansı 256 hertz’dir. Bir diyapozon bir saniyede 256 kez titreşim yapar. Doğal alarak, bu olayı gözle görmek mümkün değildir. Bunun yerine sadece sesi duyulur.
Bir dalganın frekansı ve dalga boyu arasında bir ilişki vardır. Bir dalganın boyu artarsa, frekansı azalır. Uzun dalgalar düşük bir frekansa, kısa dalgalar ise yüksek bir frekansa sahiptir. Bir dalganın hızı, dalganın frekansı ve dalga boyuna bağlıdır. Bir dalganın hızını aşağıdaki denklem ile hesaplayabiliriz.
Hız = Dalga boyu x Frekans
v = l x f
Örneğin, yukarıda bahsedilen diyapozonun frekansı 256 hertz’di. Diyapozon tarafından meydana getirilen ses dalgasının dalga boyu 1,3 metredir. Bu takdirde ses dalgasının hızı;
v = 1,3 m x 256 Hz = 332,8 m/s’dir. Hertz, saniyedeki titreşim sayısını gösteren bir birimdir. Dolayısıyla, ses hızı m/s cinsinden olur.
Kaynak: Prof. M. Selami Kılıçkaya, Editör: Yrd. Doç. Dr. Ali Cemalcılar, “Temel Fizik”, T.C. Anadolu Üniversitesi Yayınları No: 674, Açıköğretim Fakültesi Yayınları No: 331, ISBN 975 – 492 – 348 – 5, 1996.
