Bir cam çubuğu, bir ipek kumaşa sürtelim. Cam çubuk ve ipek kumaş birbirlerini çekerler. Her biri diğerini zayıf bir kuvvetle çeker. Niçin? Bunlar birbirlerini çekerler çünkü her biri bir elektrik yüküne sahiptir. Bir elektrik yüküne ne sebep olmaktadır? Tüm madde, yüklü parçacıklar bulunduran atomlardan yapılmıştır. Atomlardaki iki tür yüklü parçacık proton ve elektrondur. Bir protonun yükü pozitif, elektronunki ise negatiftir. Elektronlar hareket edebilir. Bunların hareketi sebebiyle cisimler yüklü hale gelirler. Bir nesne sürtüldüğü zaman, o elektron kazanabilir veya kaybedilebilir. Sonuç olarak o nesne bir yük kazanır. Eğer o nesne elektronları kazanmış ise, negatif bir yüke eğer elektronları kaybetmiş ise, pozitif bir yüke sahip olacaktır.
Bir cam çubuk ipeğe sürtüldüğünde, cam çubuk ipeğe elektronlarından verir. Böylece ipek negatif, cam çubukta pozitif bir yüke sahip olur. Cam ve ipek birbirini çeker. Zıt yükler birbirini çekerler (Şekil 1).
Bir plastik çubuk ile yünlü kumaşı sürterseniz, yün ve plastik çubuk zıt elektrik yükleri kazanırlar. Sonuçta, bunlar birbirlerini çekerler. Plastik çubuk, yünden elektronları kazanır. Böylece çubuk negatif yüklü hale geçer. Yün elektronları kaybettiğinden, pozitif yüklü hale gelir.
Benzer yükler birbirlerini iterler. İki adet yüklü cam çubuk birbirlerini iter, çünkü her ikisi de pozitif bir yüke sahiptir. İki plastik çubukta birbirlerini iterler. Bunların ikisi de bir negatif yüke sahiptir. Ancak, yüklü bir cam çubuk ile yüklü bir plastik çubuk birbirlerini çeker. Cam çubuktaki yük ile plastik çubuktaki yük, zıt yüklerdir. Pozitif veya negatif bu yüke statik elektrik adı verilir.
Statik elektrik, bir yerde toplanan elektrik yüküdür. Bu yük hareketsiz, durgun elektriktir. Bir kurutucudan çamaşırları çıkarırken statik elektrik örneklerini görebilirsiniz. Örneğin, yünlü bir çorap veya süveter, pamuklu elbiselere yapışmış olabilir. Bu değişik özellikteki kumaşlar, kurutucu içerisinde birbirlerine sürtünmek suretiyle elektrik yükü kazanmışlardır.
Şekil 1: Statik Elektriğin Meydana Gelişi
Kaynak: Prof. M. Selami Kılıçkaya, Editör: Yrd. Doç. Dr. Ali Cemalcılar, “Temel Fizik”, T.C. Anadolu Üniversitesi Yayınları No: 674, Açıköğretim Fakültesi Yayınları No: 331, ISBN 975 – 492 – 348 – 5, 1996.
