13 Mart 2010

Cümlenin Şekil Analizi nasıl yapılır?

Dil Bilgisi
Dil Bilgisi

Bir cümlede hareket veya oluşu, yani eylemi bildiren kelime ya da kelime gruplarına yüklem denir.

Ör: Çamlığın başında tüter bir tütün. (Yozgat Türküsü)

Ör: Cerrahpaşa’da koydum canımın yarısını. (Volkan Konak)

Cümlede anlatılan işi yapan kişiye özne denir. (Yükleme sorulan kim, ne sorusu)

Ör: Huduttan hududa atılmışım ben.

Ör: Ağır ağır çıkacaksın bu merdivenlerden. (Gizli-Sen) Cümlede öznenin yaptığı veya yüklemin bildirdiği işten doğrudan doğruya etkilenen öğeye nesne denir. (Kimi neyi sorusu)

Ör: Dostlar beni hatırlasın.

Ör: Elmayı narin soydum.

Dolaylı Tümleç

Cümlede yer yön bildiren kelime yada kelime gruplarına dolaylı tümleç denir.

Ör: Benim yüreğimde boylu boyunca memleketim var. (B. Rahmi Eyüboğlu)

Ör: Aşağıdan gelir omuz omuza.

Ör: Pınarlardan su doldurur Eminem.

Zarf Tümleci

Yüklemin anlamını zaman, tarz, nicelik, azlık – çokluk veya soru bakımından tamamlayan kelime ya da kelime gruplarına zarf tümleci denir.

Ör: Geceleyin bir ses böler uykumu.

İçim ürpermeyle dolar, nerdesin?

Yıllar var ki arıyorum ben onu,

aşıkıyım beni çağıran bu sesin. (A.K.Tecer)

Ör: On yıl var ayrıyım Kınadağından.

Baba ocağından yar kucağından. (F.Nafiz)

Zamir

Kendileri isim olmadıkları halde ismin yerini tutan kelimelere zamir denir.

Ben-sen-o, biz-siz-onlar

Ör: Sen uzaklarda değil, damarımda kanımsın.

Ör: Biz dostlarımızı unutmayız.

Kaynak: Dr. Adem ORAKÇI (MEB Okul Öncesi Eğitimi Genel Müdürlüğü Şb. Md.), 09-20 Şubat 2009 Tarihleri Arasında Hizmetiçi Eğitim Dairesi Başkanlığınca Planlanan Merkezi ve Mahalli Görevde Yükselme Eğitimi “Türkçe Dil Bilgisi” Ders Notları, Ankara, 2009.

Share

Bunları da Beğenebilirsiniz...