Amatör kişilerce yapılan spor aktivitelerinde karşılaşılan başlıca 7 sakatlık nedeni şöyledir.
Isınmadan spor yapmak
Aşırı yüklenme sonucunda aşil tendonunda yıpranma
Ters dönüşler (ayak sabitken diz üzerinde dönmek, diz üstü düşmek)
Deniz ve havuza atlayarak girmek
Bilinçsizce spor salonunda uzun zaman geçirmek
Yüklenme sonucu oluşan kırıklar
Hangi spora uygun ayakkabı giyeceğini bilememek
Yazın hava ısındığı zaman spor yapma isteği artıyor. Sıcak ve güzel havanın tadını çıkarmak isteyenler yüzme, tenis, halı saha maçları, basketbol oynuyor. Özellikle de bu yaz mevsiminde erkekler halı saha maçlarını tercih ediyor. Ancak halı saha maçlarında sakatlanma riskini yüksektir.
Yaz aylarında spor yapmadan önce aşağıdaki uyarıların dikkate alınması gerekir.
Isınmadan spor sakatlar: Bu tarz yaralanmaların önüne geçmek için ısınmak gerekiyor. En az 20 dakika ısınıp, kasları germek gerekiyor. Eğer spor yapacaksanız haftada 5 günle başlamayın, haftada iki gün, günde 10-15 dakikalık sürelerle başlayın. Tempoyu giderek artırıp spor yapmak sağlığınızı da korur.
Yüklenirseniz kırılır: Sporu vücuda aşırı yüklenerek yapmak, yüklenmeye bağlı kırıklara yol açıyor. Yüklenme kırığı için mutlaka bir darbe almanız da gerekmiyor.
Aşil tendonuna dikkat: Halı saha maçları ve tenis erkeklerin tercih ettikleri sporlar olduğundan, Aşil Tendonu Yaralanması da erkeklerde sık görülüyor. Aşil tendonunda, topuk kemiğinin üstündeki tendon kopuyor. Aşil tendonu yaralanmasının önüne şöyle geçilebilir: Yürürken, koşarken topuk üzerinde ağrı varsa aşil tendonu yıpranmış demektir, bu bir sinyaldir. Ayakkabının içine topuğu yükseltecek bir destek konulup spor yapılırsa korunulmuş olur.
Ters dönüşler menisküs yapar: Genelde yaştan bağımsız ortaya çıkan yanlış dönüşler ve alınan darbeler, menisküs ve çapraz bağlarda yırtılmaya yol açıyor. Ayak sabitken vücut döndürülürse, diz üzerinde sert dönüş yapıldığından sakatlık oluşuyor. Ya da dizin üzerine düşme şeklinde bir yaralanma oluyor. Bu yaralanma türü profesyonel sporcularda daha az görülüyor.
Suyu atlamak felce yol açabilir: Yaz mevsiminde denize ve havuza atlayarak girilmesi, suyun derinliğine dikkat edilmemesi sakatlıkları beraberinde getirebiliyor. Bu durumda beyin ve boyun travmaları meydana gelebiliyor. Su yeterince derin değilse, kişinin boyu da uzunsa boyundaki kemiklerde hasar meydana gelebiliyor. Bu nedenle derinliği hesaplamadan atlamamak gerekiyor.
Hangi spora hangi ayakkabı: Spor yaparken seçilen ayakkabı sakatlıklardan koruyabiliyor. Bu nedenle koşu ayakkabısıyla halı sahada oynamamak, halı sahaya gidilecekse çim sahasına özel ayakkabılar giymemek gerekiyor. Aksi takdirde yaralanmalar ortaya çıkıyor. Spor sırasında uygun ayakkabı giymemekten kaynaklanan sakatlanmalar oluyor.
Spor salonunda uzun kalmayın: Spor salonunda 1,5-2 saat harcamak doğru değil. Vücudu her gün spor yaparak daha çok yıpratırsınız. Gün boyu oturarak çalışmak, hareketsiz kalmak, bel, boyun ağrısı, bileklerde sinir sıkışmasına neden oluyor. Bunlara en iyi gelecek spor yüzmedir, yüzme bel kaslarını çalıştırıyor. Kısa sürelerle yüzerek başlamak, sonra kısa süreler ve turlarla artırmak daha doğrudur. Yüzme en iyi spordur, hem her kasınız ayrı ayrı çalışır, hem de her kas için ayrı alet zorunda kalmazsınız. Haftada 2-3 gün ve günde yarım saat yüzmek yeterlidir.
Kaynak: Dr. Metin Uzun (Ortopedi ve Travmatoloji Uzmanı), “Sporda sakatlayan 7 neden”, hurriyet.com.tr web sitesi, 30 Temmuz 2010.
