20 Şubat 2010

Dinler tarihi kitaplarında Allah-Âlem ilişkisi nasıl açıklanır?

İlahiyat
İlahiyat

Dinler tarihi kitaplarında, Allah-alem ilişkisi ile ilgili olarak başlıca üç tarz-ı ilahiyattan bahsedilir; Teizm, Deizm, Panteizm. Teizm, alemi “yoktan yaratılış” ile açıklayan inançtır. Genellikle semavi dinlerin açıklamaları bu sınıfa sokulmuştur. Buna göre alem yüce bir yaratıcı tarafından yoktan var edilmiştir. Bu yaratıcı, alemden ayrı, zamandan ve mekandan münezzeh, mutlak güç sahibi, dengi ve benzeri olmayan, üstün ilahi bir güçtür. Din ve felsefe tarihçileri üç büyük din olan İslam, Yahudilik ve Hıristiyanlığın tanrı tasavvurlarını bu sınıfta değerlendirme eğilimindedirler. Fakat İslam düşüncesinin tamamını bu kategoride değerlendirmek kanaatimce yanlıştır. Ancak teist, deist ve panteist eğilimli yaklaşımları savunan alim ve düşünürlerden bahsedilebilir. Dolayısıyla her üçünün de ulûhiyet tasavvuru farklılık arzeder. Teistik açıklamalar sınıfına mutlak yaratıcı kudret vurgusu adına geliştirilen nasscı, kaderci, insanın özgür iradesini reddeden veya en azından çekince koyan görüşler giriyor.

Kaynak: R. İhsan Eliaçık, “Üç Tarz-I İlahiyat, Devlet ve Egemenlik”, Söz ve Adalet dergisi, Yıl 1 / Sayı 5 / Haziran 2008.

Share

Bunları da Beğenebilirsiniz...