Teşkilat şeması, bir işletme görülen başlıca önemli fonksiyonları, bunlar arasındaki karşılıklı ilişkileri ve işi yürütmekte görevli bulunanları gösteren bir şema olarak tanımlanabilir. Teşkilat şemaları ana bölümleri ile resmi yetki hatlarını gösterir. Şemalar, teşkilatların kolayca anlaşılmasına yardım eden şekillerdir.
Her teşkilatın bir şemasının bulunması gerekir. Şemalar işlerin nasıl dağıtıldığını, her birimin ne yaptığını, kimlerin kimleri yönettiğini gösterir.
Teşkilat şemaları, inceleme yapanlara ve yöneticilere işlerin yürütülmesinde yardımcı olur. Şemalar sayesinde teşkilatta çalışanlar, teşkilat içindeki yerlerini kolaylıkla bilirler.
Teşkilat şema türleri ana hatlarıyla üç çeşittir:
· Yapısal teşkilat şeması
Fonksiyonel teşkilat şeması
Kadroları gösteren teşkilat şeması
Genel olarak teşkilat şeması denildiği zaman aklımıza gelen yapısal teşkilat şemalarıdır. Bu tür şemalar teşkilatlarının dikey ve yatay kuruluşunu gösterir. Kimlerin kime bağlı olduğu ve kimden emir aldıkları bu şemalardan kolaylıkla görülebilir.
Fonksiyonel teşkilat şemaları, aynen yapısal teşkilat şeması gibi çizilir ve hazırlanır. Fonksiyonel teşkilat şemalarında ayrıca her birinin görevleri, yani ne iş yaptıkları da belirtilir. Örneğin, bir teşkilat şemasında genel müdür ve genel müdür yardımcılarının görevleri altlarına yazıldığında, fonksiyonel bir teşkilat şeması meydana getirilmiş olur.
Kadroları gösteren teşkilat şemalarında, birimin altında birimde çalışanların veya kadroların isimleri, unvanları belirtilir. Bu tür şemalarda teşkilatın yapısı ile birlikte kadrolarını ve bunlardan hangilerinin boş olduğunu göstermek imkanı vardır. Özellikle, personel büroları ve yüksek derecedeki yöneticiler için bu tür şemalar yararlıdır.
Kaynak: Milli Eğitim Web Sitesinde Yer Alan “Mesleki Açık Öğretim Lisesi İşletme 1 (Hazırlayan: Taylan Acar)” Ders Notlarından Derlenmiştir (Ziyaret Tarihi: 01/02/2010).
