Bilimsel bilginin temelinde yer alan formel bir bilim de Matematiktir. Matematik de, mantık gibi, kesin ve zorunlu sonuçlarla ilgilenen bir disiplindir.
Matematikte ispatlanmış önermeler olan teoremlerin, bu ispatın dayandığı öncüller (aksiyomlar) reddedilmedikçe yanlış çıkma ihtimalleri yoktur. Olgusal bilimlerdeki önermeler ters bir gözlem veya deneyle yanlışlanabilir. Oysa Matematikte önermeler için böyle bir tehlike söz konusu değildir. Matematikte önermelerin doğruluk değeri gözlem verilerine bağlı değildir. Mantıksal açıdan da matematikte önermeler sentetik değil, doğrulukları apriori (gözlemden bağımsız ) olarak kabul edilen analitik önermelerdir.
Matematik insan zihninde yapılan bir oyun değildir. O, hemen bütün olgusal bilimlere uygulanabilir. Matematik, bilimsel bulgu ve yasaları açık, kesin ve kısa olarak ifade etmeye yarayan ideal bir dildir. Matematik, bilimsel bir hipotez ve teorinin doğrulanma işlemi için gözlem sonuçlarını ortaya çıkarmada vazgeçilmez bir araçtır. Matematiğin sağladığı çıkarım teknikleri olmadan, soyut teorilerin ne doğrulanması ne de bunlardan açıklama ve ön-deyi konularında yararlanılması mümkün değildir.
Bilime matematiksel tekniği tam olarak yerleştiren Newton’dur. Olgusal bilimlerle matematik birleştikten sonra hem fizik, kimya, astronomi gibi doğa bilimlerinde hem de istatistiksel yöntemler vasıtasıyla beşeri bilimlerde büyük ilerlemeler sağlamıştır. Matematik dilini kullanan olgusal bilimlerde büyük ilerlemeler sağladığı gibi, bu işbirliği matematik bilimlerinde de önemli gelişmelerin olmasını sağlamıştır.
Galile, “evren denilen bu yüce bir kitabı, yazıldığı dili ve alfabeyi bilmedikçe anlamaya imkan yoktur. Evren matematiğin dili ile yazılmıştır. Matematiğin dilini bilmeyen için evren, içinden çıkılmaz bir labirent gibidir”, diyordu. Dolayısıyla evrendeki gök olaylarından, biyolojik hücrelerdeki mikrokosmos olaylarına, madde olaylarından toplumsal ve ruhsal olaylara kadar her şey matematik dili ile ifade edilmeye çalışılıyor. Herhangi bir bilgi alanı, ancak matematiksel dili kullanmaya başlarsa bilim sayılıyor.
Kaynak: Prof. Dr. Mustafa Ergün, Felsefeye Giriş (Bilim Felsefesi).
