6 Mayıs 2010

Merkez Bankası denetlenmekte midir? Nasıl?

Bankacılık
Bankacılık

Merkez Bankası gerek kurum içi organlar gerek dış denetim kurumları tarafından denetlenmektedir.
1211 sayılı Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Kanununun 23. ve 24. maddelerinde yer aldığı şekliyle (Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankasının anonim şirket olması nedeniyle Türk Ticaret Kanununda yer aldığı şekliyle) Merkez Bankası Denetleme Kurulu tarafından denetlenmektedir. Bir üyesi (A) sınıfı hissedarlarca, bir üyesi (B) ve (C) sınıfı hissedarlarca, bir üyesi de (D) sınıfı hissedarlarca 3 yıllığına Genel Kurul tarafından atanan Denetleme Kurulu’nun sorumlulukları şu şekildedir:

“Denetleme Kurulu, Bankanın bütün muamele ve hesaplarını denetler. Başkanlık (Guvernörlük), Denetleme Kurulunun talep edeceği bütün malümat ve vesikaları vermekle yükümlüdür. Denetleme Kurulunun yönetme yetkisi olmayıp, mütalaalarını yazılı olarak Banka Meclisine bildirir ve bir kopyasını da Başbakanlığa verir. Kurul yıl nihayetinde muamele ve hesaplar hakkında hazırlayacağı raporu Genel Kurula arz eder…….”
Bankanın geçmiş faaliyetleri mevzuata uyum ve soruşturma temeline dayalı olarak Teftiş Kurulu Başkanlığı tarafından teftiş edilmektedir.

2002 yılında Merkez Bankası iç denetim fonksiyonunun güçlendirilmesi amacıyla Merkez Bankasının finansal ve operasyonel her türlü etkinliğini denetlemek, geliştirmek, iyileştirmek, güvence ve danışmanlık hizmeti vermek, Bankanın iç denetim etkinliklerini uluslararası denetim standartları ve en başarılı denetim uygulamaları paralelinde geliştirmek üzere İç Denetim Genel Müdürlüğü kurulmuştur. Söz konusu birim Merkez Bankasının tüm faaliyetlerinin risk odaklı bir şekilde denetlenmesi amacıyla geleceğe yönelik muhtemel risklerin izlenerek elimine edilmesi ve iç kontrol sistemlerinin güçlendirilmesine dayalı bir yöntemle denetim faaliyetleri gerçekleştirmektedir.

İç Denetim Genel Müdürlüğüne bağlı olarak İdare Merkezi’nde ve şubelerde görev yapan kontrol elemanları aracılığı ile Bankanın günlük müşterek muhafaza işlemleri dahil tüm işlemleri kontrol edilmektedir.

2000 yılından itibaren Merkez Bankasının bilançosu ve gelir gider tabloları bağımsız denetimden geçirilmekte ve sonuçları kamuoyuna açıklanmaktadır.

Tüm bunların yanı sıra 1211 sayılı Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Kanununun 42. maddesinde;
“Başbakan, Bankanın işlem ve hesaplarını denetlettirebilir. Başbakanlık bu hususta her türlü bilgiyi Bankadan isteyebilir. …

Başkan (Guvernör) tarafından, Banka faaliyetleri ile uygulanmış ve uygulanacak olan para politikası hakkında her yıl Nisan ve Ekim aylarında Bakanlar Kuruluna rapor sunulur. Banka faaliyetlerine ilişkin olarak, yılda iki defa Türkiye Büyük Millet Meclisi Plan ve Bütçe Komisyonunu bilgilendirir.

Banka, para politikası ve hedefleri ve uygulamalarına ilişkin dönemsel raporlar hazırlar ve kamuoyuna duyurur. Raporların hangi dönemler itibariyle hazırlanacağı, kapsamı ve açıklanma usülü Bankaca belirlenir. Banka belirlenen hedeflere ilan edilen sürelerde ulaşılamaması ya da ulaşılamama olasılığının ortaya çıkması halinde, nedenlerini ve alınması  gereken önlemleri Hükümete yazılı olarak bildirir ve kamuoyuna açıklar.” hükmü yer almaktadır.

Kaynak: Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası Web Sitesinde yayımlanan “sık sorulan sorular”dan derlenmiştir (Ziyaret Tarihi: 28/04/2010).

Share

Bunları da Beğenebilirsiniz...