12 Temmuz 2010

Radyoaktif atomlar

Fizik
Fizik

Bazı elementlerin radyoaktif atomları doğada bulunurlar. Radyoaktif bir atoma nüklit adı verilir. Radyoaktif atomlar, laboratuarda elementlerin nötronlar ve yüklü parçacıklarla bombardıman edilmesiyle elde edilebilir.

Niçin bazı atomlar radyoaktiftir? Hafif bir elementin kararlı olup olmaması, çekirdeğindeki protonların ve nötronların sayısına bağlıdır. Bir atomdaki protonların nötronlara oranı yaklaşık olarak eşitse, bu atomun çekirdeği kararlıdır. Kararlı bir atomun çekirdeği radyoaktif değildir. Karbon 12 kararlı bir atoma örnektir. 6 adet proton ve altı tane de nötronu vardır. Karbon 12’de protonların nötronlara oranı 1:1’dir. Protonlara göre bir atom çekirdeğinde çok sayıda nötron varsa, element ve izotopu radyoaktif olabilir. Karbon 14 altı proton ve sekiz nötrona sahiptir. Bu izotop radyoaktiftir. Bilinen çoğu elementlerin radyoaktif atomları vardır.

Yapay radyoaktif atomların birçok pratik kullanımı vardır. Kobalt 60 gibi radyoaktif bir atomdan çıkan radyasyon kanser tedavisinde kullanılır. Yüksek enerjili radyasyon, kanserli hücreleri öldürür. Radyoaktif atomlar aynı zamanda bir bitki veya hayvan vücudundaki bir elementi izlemekte kullanılır. Bir elementin yolunu izlemek suretiyle, bir kimse onun vücutta nasıl kullanıldığını öğrenebilir.

Bir bitki etrafındaki toprağa yerleştirilen fosfor 32, bitki tarafından emilir. Bitki içindeki fosfor 32’nin hareketi bir Geiger sayacı ile takip edilebilir. Bu gereç radyasyonu taramakta kullanılır. Radyoaktif bir atom izlenebilir. Bundan dolayı ona “etiketli atom” adı verilir. Yaydığı radyasyon, onun izlenmesini sağlayan bir etiket olmaktadır.

Radyoaktif atomlar, organlardaki hastalıklar ve tümörlerin bulunması için kullanılırlar. Çok az bir miktar kana karıştırılır ve onu kanla hasta organa taşır. Sağlıklı bir organ ile hasta bir organın yaydıkları ışımalar kıyaslanarak bir sonuca varılabilir.

Kaynak: Prof. M. Selami Kılıçkaya, Editör: Yrd. Doç. Dr. Ali Cemalcılar, “Temel Fizik”, T.C. Anadolu Üniversitesi Yayınları No: 674, Açıköğretim Fakültesi Yayınları No: 331, ISBN 975 – 492 – 348 – 5, 1996.

Share

Bunları da Beğenebilirsiniz...