Tarihte bugün: 1 Mayıs
(Olay) 1 Mayıs 1941 tarihinde Orson Welles’in yönettiği Yurttaş Kane filminin ilk gösterimi yapıldı. İktidarda yozlaşmayı anlatan Kane yüzyılın en iyi filmi olarak kabul ediliyor.
(Ölüm) 1 Mayıs 1945 tarihinde Nazi Propaganda Bakanı Joseph Goebbels, intihar ederek
(Olay) 1 Mayıs 1945 tarihinde Alman Nazi Propaganda Bakanı Joseph Goebbels Sovyet Birlikleri Berlin’e girerken karısını ve altı çocuğunu öldürerek intihar etti.
(Basın Yayın) 1 Mayıs 1948 tarihinde Hürriyet Gazetesi yayın hayatına başladı.
(Ölüm) 1 Mayıs 1988 tarihinde Karikatürcü, gazeteci, sinema ve tiyatro oyuncusu Altan Erbulak.Adına, eşi Füsun, kızları Ayşe ve Sevinç Erbulak tarafından, yılın başarılı oyuncusuna verilmek üzere “Altan Erbulak Ödülü” konuldu.
(Olay) 1 Mayıs 1988 tarihinde Sosyalist Feminist Kaktüs dergisi yayına başladı. Derginin yazarları, Gülnur Savran, Nesrin Tura, Sedef Öztürk, Banu Paker, Şahika Yüksel, Aksu Bora, Nural Yasin, Ayşegül Berktay, Özden Dilber, Nalan Akdeniz, Fadime Tonak’ı. Dergi, Eylül 1990’a dek 12 sayı yayımlandı.
(Olay) 1 Mayıs 1989 tarihinde İstanbul’da 1 Mayıs’ı kutlamak için İstiklal Caddesi’nden Taksim’e yürümek isteyen 2000 kişilik grup polis tarafından dağıtıldı. Olaylar sırasında alnından vurulan Mehmet Akif Dalcı adlı genç bir gün sonra öldü. 400’ü aşkın gösterici gözaltına alındı.
(Ölüm) 1 Mayıs 1993 tarihinde Fransa Başbakanı Pierre Bérégovoy, intihar ederek.
(Basın Yayın) 1 Mayıs 1993 tarihinde Aydınlık Dergisi yayın hayatına başladı.
(Olay) 1 Mayıs 1994 tarihinde İstanbul ve Ankara’da 1 Mayıs’ı kutladıktan sonra dağılan gruplar polis tarafından coplandı. Sosyal Demokrat Halkçı Parti Milletvekili Salman Kaya da polisten dayak yedi. İki gün sonra milletvekili Salman Kaya’yı döven 3 polis ve Ankara Emniyet Müdürü Orhan Taşanlar görevden alındı.
(Olay) 1 Mayıs 1996 tarihinde İstanbul Kadıköy’de yapılan 1 Mayıs gösterilerinde olaylar çıktı. 3 kişi öldü, 67 kişi yaralandı, birçok işyeri tahrip edildi.
(Olay) 1 Mayıs 1960 tarihinde Amerikan casus uçağı U-2 Sovyetler Birliği üzerinde casusluk yaparken düşürüldü. Olay üzerine ABD Başkanı Dwight D. Eisenhower ile Sovyet lideri Nikita Kruşçev arasında yapılması planlanan buluşma ertelendi.
(Basın Yayın) 1 Mayıs 1964 tarihinde Türkiye Radyo-Televizyon Kurumu (TRT) yayın hayatına başladı.
(Olay) 1 Mayıs 1886 tarihinde ABD’nin Chicago kentinde işçiler 8 saatlik iş günü için genel greve gittiler. Polisin ateş açması sonucu, çok sayıda işçi öldü ve yaralandı. İşçi liderlerinden Albert Parsons, August Spies, Adolph Fischer ve George Engel düzmece tanıklar ve kanıtlarla idam edildi.
(Olay) 1 Mayıs 1889 tarihinde Alman ilaç firması Bayer, Aspirini üretti.
(Olay) 1 Mayıs 1889 tarihinde II. Enternasyonal, 1 Mayıs’ın, bütün dünyada işçilerin birlik ve mücadele günü olmasını kararlaştırdı.
(Ölüm) 1 Mayıs 1904 tarihinde Çek besteci Antonín Dvo345;ák.
(Olay) 1 Mayıs 1906 tarihinde 1 Mayıs Türkiyeli işçi ve emekçiler tarafından da kutlanmaya başladı.
(Doğum) 1 Mayıs 1910 tarihinde Türkiye’de parti genel başkanı olan ilk kadın Behice Boran. Boran, Türkiye İşçi Partisi listesinden Urfa milletvekili seçilerek 1965’de meclise girdi. 1950 öncesi Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih, Coğrafya Fakültesi Sosyoloji Bölümü doçentiyken siyasal düşünceleri yüzünden üniversiteden atıldı. İlk hapishane günlerini Kore savaşına karşı çıkması nedeniyle yaşayan Boran tek çocuğu Dursun’u cezaevinde doğurdu. 12 Eylül askeri darbesi sonrası yurtdışına çıkan Boran Brüksel’de öldü.
(Olay) 1 Mayıs 1921 tarihinde Tersane İşçileri, işgal altındaki İstanbul’da 1 Mayıs’ı kutladı. İştirakçı Hilmi önderliğinde Halk İştirakiyyun Fırkası’nın düzenlediği 1 Mayıs’a işçiler kızıl bayraklarla katıldı ve Kasımpaşa’dan Şişli Hürriyet-i Ebediye Tepesi’ne kadar yürüdüler.
(Olay) 1 Mayıs 1923 tarihinde İstanbul’da tütün işçileri, askeri fabrika ve demiryolu işçileri, fırıncılar, İstanbul tramvay, telefon, tünel, gazhane işçileri 1 Mayıs’ı sokakta kutladılar. “Yabancı şirketlere el konsun”, “8 saatlik iş günü”, “Hafta tatili”, “Serbest Sendika ve Grev Hakkı” pankartlarını taşıdılar.
(Olay) 1 Mayıs 1925 tarihinde Takrir-i Sükun Kanunu’yla her türlü gösteri ve yürüyüş yasaklanınca, 1 Mayıs da kitlesel olarak kutlanamaz hale geldi.
(Olay) 1 Mayıs 1927 tarihinde Adolf Hitler yönetimindeki Nazi Partisi Berlin’de ilk kez miting yaptı.
(Olay) 1 Mayıs 1931 tarihinde Dünyanın en yüksek binası Empire State Building Açıldı. ABD Başkanı Herbert Hoover Beyaz Saray’da bir düğmeye basarak o güne kadar inşa edilmiş en yüksek yapı olan New York’taki Empire State Building’in ışıklarını yaktı. 102 katlı binanın girişinin yer aldığı 34. Sokak’tan tepesindeki paratonere kadar yüksekliği 465 metre.
(Olay) 1 Mayıs 1940 tarihinde İstanbul’da bar ve eğlence yerlerinde çalışan 107’si Macar 162 “artist”in bir hafta içinde Türkiye’yi terk etmesi istendi.
(Olay) 1 Mayıs 1956 tarihinde 6-7 Eylül olaylarında zarar gören kiliselere 10 milyon lira avans verildi.
(Olay) 1 Mayıs 1971 tarihinde Ankara’da grev ve lokavt yasaklandı, 22 dernek kapatıldı, İstanbul’da da öğrenci forumları yasaklandı
(Olay) 1 Mayıs 1971 tarihinde Başbakan Nihat Erim, Anayasa için, “Türkiye böyle bir lüksü kaldıramaz” dedi.
(Olay) 1 Mayıs 1972 tarihinde Kuzey Vietnam Birlikleri Quang Tri’yi ele geçirdi. ABD ile savaşta ele geçirdiği bu ilk büyük kent Kuzey Vietnam’ın bütün eyalet üzerinde egemenlik kurmasını sağladı.
(Ölüm) 1 Mayıs 1976 tarihinde Yunanlı politkacı ve şair Aleksandros Panagoulis
(Olay) 1 Mayıs 1976 tarihinde 50 yıllık aradan sonra 1 Mayıs İşçi Bayramı İstanbul Taksim Meydanında yapılan büyük bir mitingle kutlandı. DİSK’in (Devrimci İşçi Sendikaları Konfederasyonu) düzenlediği 1976 1 Mayıs’ı, Türkiye’de kitlesel 1 Mayıs kutlamalarının başlangıcı oldu.
(Olay) 1 Mayıs 1977 tarihinde DİSK tarafından Taksim Meydanında düzenlenen 1 Mayıs mitingine 500 bine yakın işçi, emekçi katılmıştı. Akşam saat 7’yi biraz geçe, alana giriş sürerken Sular İdaresi binasının üzerinden ve Intercontinental Oteli’nden (şimdiki The Marmara Oteli) kalabalığın üzerine ateş açıldı. Silah sesleri dinmeden polis panzerleri sirenlerini çalarak topluluğun üzerine yürüdü. Birkaç kişi kurşun yarasıyla ya da panzer altında kalarak, ama çoğu çıkan panik sırasında ezilerek 37 kişi hayatını kaybetti, çok sayıda kişi yaralandı. Resmi yetkililer ve medyanın olayı sol gruplar arasındaki çatışmayla ilişkilendirmek çabalarına karşın, yargılama sonucunda bir çatışma olmadığı olayların bir provokasyon sonucu patlak verdiği belirlenmesine karşın sorumlular yakalanamadı. Susurluk kazasından sonra, 1 Mayıs katliamı sorumlularının da yargılanması için bir kampanya yürütüldüyse de bir sonuç alınamadı. 1 Mayıs 1997’de, 20 yıllık hukuki zamanaşımı süresi doldu.
(Ölüm) 1 Mayıs 1978 tarihinde Ermeni besteci Aram Haçaturyan.
(Olay) 1 Mayıs 1979 tarihinde İstanbul’da 1 Mayıs kutlamaları yasaklandı ve sokağa çıkma yasağı kondu. 1 Mayıs’ta İstanbul’da sokağa çıkan Türkiye İşçi Partisi (TİP) Genel Başkanı Behice Boran ve 1000’e yakın kişi gözaltına alındı. Behice Boran ve 330 Türkiye İşçi Partili 6 Mayıs’ta tutuklandı. DİSK’e bağlı bir grup sendika ise İzmir’de “izinli” 1 Mayıs kutlaması yaptı.
(Olay) 1 Mayıs 1980 tarihinde 12 Eylül darbesinden önce son “yasal” 1 Mayıs kutlamaları yapıldı. Sıkıyönetim altındaki İstanbul, Ankara ve İzmir’de gösteriler yasaklandı. DİSK, Mersin’de “izinli” 1 Mayıs kutlaması yaptı. 12 Eylül 1980 askeri darbesinden sonra, o zamana kadar “Bahar Bayramı” adıyla resmi tatil günü olan 1 Mayıs çalışma günleri arasına dahil edildi.
(Olay) 1 Mayıs 1982 tarihinde Arjantin İngiltere’ye ait Falkland Adaları’na asker çıkardı. İngiltere Arjantin kuvvetlerine karşı saldırıya geçti.
(Olay) 1 Mayıs 1990 tarihinde İstanbul’un çeşitli semtlerinde yapılan 1 Mayıs eylemlerinde 40 kişi yaralandı, 2 bin kişi gözaltına alındı. Yaralılardan Gülay Beceren felç oldu.
(Olay) 1 Mayıs 2003 tarihinde ABD Başkanı George W. Bush Irak’taki muharebelerin son bulduğunu açıkladı.
(Olay) 1 Mayıs 2004 tarihinde Kıbrıs, Çek Cumhuriyeti.Estonya, Macaristan, Letonya,Litvanya,Malta, Polonya, Slovakya ve Slovenya Avrupa Birliği üyesi oldular.
1 Mayıs tarihinde yaşanan olaylar, 1 Mayıs tarihinde doğan ünlüler ve 1 Mayıs tarihinde ölen ünlüler hakkında kapsamlı bilgilere ulaşabilirsiniz.
1 Mayıs tarihinde ne oldu?
Tarihte bugün: 1 Mayıs
