100 yıllık hatta 1000 yıllık bir dönüşümü ve geri tepmeyi ifade ediyor. Bu sadece sismik bir hareket olmayıp aynı zamanda kıtasal bir sismik harekettir. Kıtasal olması Arap coğrafyasının müşterek bir jeopolitik alanı teşkil etmesinden kaynaklanıyor. Gorbaçov’un ifade ettiği gibi, bu hareket yatay anlamda kıtasal bir harekettir ve Doğu Bloğunun yıkılmasını andırmaktadır. Kimileri bu olayların arkasında yabancı parmağı arıyor. Kaddafi, Ali Abdullah Salih gibiler bu olayların bir komplo ve arkasında da Kaide veya ABD ve İsrail’in olduğunu savunuyor. Elbette hâlâ dünyayı yönlendirme kapasitesi olan başkentler arasında Washington, Tel Aviv ve Brüksel de vardır. NYT yazarı Thomas Friedman da devrimlerin arkasında görünmeyen boyutun veya elin olduğunu söylese de Ferid Zekeriya bu yakıştırmalara katılmıyor. Batı durduk yerde uzun yıllar taşeronluğunu yapan bu liderleri neden değiştirsin? Aslında Arap dünyası gecikmiş devrimleri yaşıyor. Bunun arkasında ise birçok faktör var. Arap dünyasındaki değişim, Birinci Dünya Savaşı öncesinde Avusturya-Macaristan İmparatorluğu’nun Arşidükünü öldüren bir Sırp’ın bilmeden dünya savaşına neden olmasına ve dünya haritasının değişimine öncülük etmesine benziyor. Birinci Dünya Savaşını tetikleyen olay, Sırp milliyetçi Gavrilo Princip’in Hohenberg Düşesi ile Arşidük Franz Ferdinand’ı öldürmesi olmuştu. Birinci Dünya Savaşını tetikleyen Gavrilo Princip’in yerini son kıtasal siyasi depremde Tunuslu Muhammed Buazizi aldı. Kendisini yakarak bir dönemin de sonunu getirdi. Ortam ile olayın buluşması veya kibrit ile barutun buluşması kıtasal bir yangına dönüşmüştür.
Kaynak: Mustafa Özcan’ın 05 Mart 2011 tarihinde Milli Gazete’de yayımladığı “Yeni bin yılın siyasi depremi” başlıklı makalesinden derlenmiştir.
