Stratosferin üst sınırından başlayarak 80 km yüksekliğe ulaşan kat mezosferdir. Bu katta gazların miktarı oldukça azdır. Ve sıcaklık dikey yönde değişme gösterir. Bu katın alt sınırında sıcaklık 80°C iken, üst sınırında sıcaklık -30 °C’ ye düşer. Mezosfer tabakası yeryüzünü uzaydan gelen meteorlardan korur. Meteorlar bu tabakaya girdiklerinde yanarak kül olurlar. Stratosfer ile Mezosfer arasında ultraviyole ışınların etkisiyle oksijen, ozon gazına (O3) dönüşür. Ozon gazı 19 ile 45 km’ler arasında bir tabaka oluşturur. Bu tabakanın en önemli özelliği Güneş’ten gelen zararlı mor ötesi ultraviyole ışınlarını tutmasıdır.
Troposferin üst sınırından başlayarak 35-50 km yüksekliğe ulaşan tabaka stratosfer katıdır. Bu katmanda su buharı olmadığından bulut oluşmaz. Sıcaklık dikey yönde fazla değişme göstermez. Stratosferde yatay hava hareketleri görülür. Bu tabakanın sıcaklığı düzenli olarak dağılır. Ekvator üzerinde sıcaklık -80 °C iken, kutuplar üzerinde sıcaklık – 50°C’dir.
Ortalama 12 km kalınlığına sahip olan troposferin kutuplardaki kalınlığı 6 km’dir. Bu farklılaşmanın kaynağı sıcaklıktır. Ekvator üzerindeki hava ısınarak genleşip yükselir, kutuplar üzerindeki hava ise soğuyarak alçalır. Gözlemlediğimiz hava olaylarının büyük bölümü troposferin ilk 3-4 km’ sinde gerçekleşir. Bunun nedeni, su buharının çoğunun troposferin alt kısmında oluşudur. Su buharı troposfer katını geçemez. Çünkü troposferin üst kısımlarında su buharı yoğunlaşarak bulutlara dönüşür. Atmosferdeki gazların %75’i troposfer katında yer alır. Sıcaklığın en fazla değiştiği katmandır. Troposfer katında yükseldikçe sıcaklık her 100 metrede yaklaşık 0,5 °C azalır. Bu durumun temel nedeni troposferin yerden yansıyan ışınlarla ısınmasıdır.
Kaynak: Milli Eğitim Web Sitesinde Yer Alan “Mesleki Açık Öğretim Lisesi “Coğrafya 1″ (Hazırlayan: Derviş Ünlü)” Ders Notlarından Derlenmiştir (Ziyaret Tarihi: 03/02/2010).
