Tını ve frekans birbiriyle ilgilidir. Bir sesin tınısı frekansı ile belirlenir. Frekans arttıkça, tını da artar. Tınıda bir değişme Doppler etkisi yapabilir. Doppler etkisi, dalga kaynağının hareketi ile ortaya çıkan dalga frekansındaki değişmedir.
Örneğin, bize doğru yaklaşan bir polis otosunun sireninin sesi tını yönünden artış gösterir. Niçin? Polis otosu yaklaşırken, hareketi siren dalgalarını sıkıştırır. Bu sıkıştırma yüksek bir frekansa ve yüksek bir tınıya yol açar. Otomobil bizi geçip, uzaklaştığı takdirde duyduğumuz sesin tınısı azalır. Ses dalgaları şimdi daha yavaşlamıştır. Dalgaların hem frekansı hem de tınısı azalmıştır.
Doppler etkisi, gözlemci ses kaynağına doğru hareket ederse yine ortaya çıkar. Bir tren geçidine doğru yaklaşan bir trende bulunuyorsunuz. İkaz zillerinin sesi tını bakımından değişme gösterir. Tınıdaki artış, dalga frekansının artması ve dalga boyunun azalması demektir.
Doppler etkisinin günlük hayattaki bir uygulaması ise karayollarında seyir eden araçların hızını tespit eden radarlı hız kontrol cihazıdır. Radar dalgaları hareket halindeki bir araca doğru gönderilir ve araçtan yansıyan dalgalar bir alıcıya ulaşır. Radar dalgalarının frekansındaki değişmeler alıcıya doğru hareket eden araçtan ileri gelmektedir. Frekanstaki bu değişme radar alıcısı tarafından hıza dönüştürülür. Bu yolla, hız limitini aşan araçların tespiti mümkün olmaktadır.
Kaynak: Prof. M. Selami Kılıçkaya, Editör: Yrd. Doç. Dr. Ali Cemalcılar, “Temel Fizik”, T.C. Anadolu Üniversitesi Yayınları No: 674, Açıköğretim Fakültesi Yayınları No: 331, ISBN 975 – 492 – 348 – 5, 1996.
