Dünya üzerinde bulunduğumuz bir yeri belirtebilmek için koordinat sistemi adı verilen bir yöntem geliştirilmiştir. Koordinat sistemi, dünya üzerindeki herhangi bir yerin paralel ve meridyenlerden yararlanarak matematik konumunun belirlenmesidir. Bu çizgiler sayesinde herhangi bir yeri sanki ev adresimizi verir gibi tarif edebiliriz.
Kutup: Dünya, merkezinden geçtiği varsayılan bir eksen etrafında batıdan doğuya doğru döner. Bu eksenin kuzeyinden ve güneyinden Dünya’yı deldiği düşünülen noktalarına kutup noktaları adı verilir. Kuzeydekine Kuzey Kutup Noktası, güneydekine de Güney Kutup Noktası denir.
Ekvator: Kutup noktalarından eşit uzaklıktaki noktaları birleştiren ve dünyayı iki eşit parçaya bölen hayali çizgidir. Çevresi yaklaşık 40.000 km’dir. Ekvatorun kuzeyinde kalan yarım küreye Kuzey Yarım Küre, güneyinde kalan yarım küreye ise Güney Yarım Küre denir.
Başlangıç Meridyeni: İngiltere’nin Londra yakınlarındaki Greenwich (Gıriniç) kasabasının üzerinden geçer. Başlangıç meridyenin doğusunda kalan yerlere doğu yarı küre, batısında kalan yerlere batı yarı küre adı verilir.
Paraleller: Ekvatorun kuzey ve güneyinde, ekvatora paralel olarak birer derecelik açılarla geçirilen dairelerdir. Ekvatorun kuzeyindekilere kuzey paralelleri, güneyindekilere güney paralelleri adı verilir. En büyük paralel dairesi ekvatordur. 90 kuzeyde, 90 güneyde olmak üzere toplam 180 paralel dairesi vardır.
Meridyenler: Bir kutuptan diğer kutba ulaşan ve ekvator ile paralelleri dik kesen daire yaylarına meridyen denir. Başlangıç meridyeninin doğusunda kalanlara doğu meridyenleri, batısında kalanlara batı meridyenleri adı verilir (Resim 1.23 B – 1.24). 180 doğu, 180 batı olmak üzere 360 tane meridyen vardır
Kaynak: Milli Eğitim Web Sitesinde Yer Alan “Mesleki Açık Öğretim Lisesi “Coğrafya 1″ (Hazırlayan: Derviş Ünlü)” Ders Notlarından Derlenmiştir (Ziyaret Tarihi: 03/02/2010).
