23 Nisan 2010

Endokrin sisteminin temel terimleri nelerdir?

Tıp
Tıp

Endokrin sistem, içsalgı yapan organlar topluluğudur. Bu organların bir kısmı birbirini etkileyerek çalışırır; diğerleri de bağımsız işlev yaparlar. Bağımsız çalışanlara örnek olarak

pankreas içindeki Langerhans adacıkları gösterilebilir. Etkileşim içinde olanlar, hipofizden etkilenenlerdir. Bunlar tiroit, böbrek üstü bezi vb.’dir.

Endokrin sistem organlarının salgılarına hormon denir. Hormonlar, doğrudan kana verilir. Hormon, çevredeki kapillerler içindeki kana geçirilir. Dış salgı bezlerinden farkları, kanallarının olmayışıdır. Vücutta bazı iç salgı yapan hücreler toplulaşarak organ yapmamışlar. Bu hücreler vücutta yaygın şekilde bulunur. Bunlara DNES (diffuz nöroendokrin sistem) hücreleri denir. Bu hücreler mide, bağırsaklar ve solunum yollarında çok görülür. Salgıladıkları hormona “doku hormonu” denir. Doku hormonu, çevredeki doku sıvısı içine verilir ve çevre hücreleri etkiler. Bu tür etkilemeye parakrin etki denir. Kana verilen hormon, uzak bir yerdeki bir organ ya da hücreyi etkiler. Buna endokrin etki, etkilediği organ ya da hücreye de hedef organ (target organ) denir.

Acromegalia: Yetişkinlerde büyüme hormonu fazlalığına bağlı olarak gelişen bir hastalık.

Addison hastalığı: Primer adrenal yetmezliği.

Adenohypophysis: Hipofiz bezinin arka lobu.

Adrenalectomy: Adrenal bezlerinin ameliyatla alınması.

Adrenogenital syndrome: Aşırı miktarda adrenal androgenlerin salgılaması nedeniyle virilizasyona yol açan doğuştan ya da sonradan oluşan herhangi bir sendrom.

Adrenokortikotrop hormon: Hipofiz bezinin ön lobundan salgılanır. Böbrek üstü bezinin korteks katmanı hücrelerini etkiler.

Anaplastic carcinoma: En kötü huylu tiroid tümörüdür. Tanıdan sonraki bir yıl içerisinde bütün hastalar ölür.

Antidiüretik hormon: Vaspressin. Hipofiz bezinin arka lobundan salgılanır. Kan damarlarındaki düz kas hücrelerini etkileyerek kan basıncını yükseltir.

Capsula fibrosa: Fibröz kapsül. Tiroiti saran bağ dokudan kapsül.

Congenitale adrenal hyperplasia: Bir enzim defekti nedeniyle adrenal korteksin aşırı fonksiyonu ile açığa çıkan tablodur.

Cushing’s syndrome: Aşırı miktarda hidrokortizon veya ilgili kortikosteroidlerin uzun zaman etkisinde kalma sonucunda gelişen klinik anomaliler grubu.

Diabetes insipidus: Hipofiz arka lobu hormonu olan antidiüretik hormon yetersizliğine bağlı gelişen bir hastalık, “şekersiz şeker hastalığı” da denir.

Diabetes mellitus: Şeker hastalığı.

Endemik guatr: Tiroit bezinin, tiroid hormonu yapımının azalması nedeniyle klinik olarak hipotiroidizm görülmeksizin büyümesi.

Epiphysis: Korpus pinealis. Beyinde arka tarafta küçük kabartı halinde bulunan bezdir.

Exophtalmia, exophtalmos: Gözün öne itilmesi, göz küresinin dışarı doğru çıkması.

Feokromositoma: Genellikle adrenal medulladan kaynaklanan adrenalin veya noradrenalin salgılayarak hipertansiyona neden olan bir tümör.

Follikülleri stimule eden (uyaran) hormon: Hipofiz bezinin ön lobundan salgılanır. Ovaryumda follikül hücrelerini etkileyen hormon. Erkekte testisteki spermiyum ana hücrelerini etkiler.

Galactorrhea: Gebelik ve emzirme durumu olmaksızın süt salgısının olmasıdır.

Gigantism: Çocuklarda büyüme hormonu fazlalığına bağlı olarak gelişen bir hastalık.

Gl. Suprarenalis: Böbrek üstü bezi. Adrenal bez. Suprarenal bez.

Gl. Throidea: (Tiroit bezi) Boyunda, soluk borusuna yapışık olarak bulunan bez. Kalkana benzediği için kalkan bezi de denir.

Gll. Parathyroidea: (Paratiroit bezleri) Tiroit bezinin arkasında bulunan dört küçük bez.

Goiter: Tiroit bezinin büyümesi.

Graves hastalığı: Hipertiroidizm, guatr, eksoftalmi ve pretibial miksödem görülen hastalık tablosu.

Hashimoto tiroiditi: Kronik lenfositer tiroidittir. Otoimmun bir hastalıktır.

Hipofizer cücelik: Hipofizin yeterli büyüme hormonu salgılamamasına bağlı gelişen cücelik.

Hirsutism: Özellikle kadınlarda derideki kılların normalin üstünde çoğalması, aşırı kıllılık. Gynecomastia: Erkeklerde göğüslerin büyümesi ile karakterize bir semptom.

Hyperaldosteronism: Aldosteron fazlalığına bağlı olarak gelişen tablodur.

Hyperglicemia: Kandaki şeker oranının yükselmesi.

Hypernatremia: Kanda sodyum oranının artması.

Hypoglicemia: Kandaki şeker oranının düşmesi.

Hypophysectomy: Hipofiz bezinin ameliyatla alınması.

Hypophysis: Kafatası içinde beynin alt yüzünde, hipotalamusa bağlı bez.

Hypopituitarism: Hipofizin yetersiz hormon salgılaması durumu.

Hypothyroidism: Tiroid bezinin yetersiz salgı yapması durumu.

İnsula pancreaticae: Langerhans adacığı. Pankreas bezi içinde iç salgı yapan hücre topluluğudur.

Kalsitonin: Tiroit bezinde parafolliküller hücrelerin salgıladığı hormon. Kalsiyum düzeyini ayarlar.

Laktojenink hormon: Hipofiz bezinin ön lobundan salgılanır. Süt salgılamasını hızlandırır.

Lüteinleştirici hormon: Hipofiz bezinin ön lobundan salgılanır. Kadında ovaryumdaki korpus luteum hücrelerini etkiler ve progesteron hormonu salgılamalarını sağlar. Erkekte testis bağ dokusu içindeki Leydig hücrelerini etkiler ve testosteron hormonu salgılamasını sağlar.

Medullar tiroid karsinom: Parafolliküler C hücrelerinden kaynaklanan bir tiroid tümörüdür.

Melanositleri stimule eden hormon: Memelilerde etkili olmayan bir hormondur.

Oksitosin: Hipofiz bezinin arka lobundan salgılanır. Uterusun düz kas hücrelerini etkiler.

Papiller karsinom: Tiroidin en sık görülen kötü huylu tümörü.

Parathyroid adenoma: Paratiroid bezinin benign tümörü.

Parathyroidecomy: Paratiroid bezinin ameliyatla alınması.

Parenchyma: Tiroit bezinde salgı yapan hücrelerin oluşturduğu bölüm. Bezin işlevsel kısmı.

Stroma: Tiroit bezi dokusu içindeki bağ doku kısmı.

Subtotale thyroidectomy: Tiroit bezinin çok az bir kısmının bırakıldığı tiroidektomidir.

Testosteron: Testisle Leydig hücrelerinin salgıladığı hormon. İkincil erkek karakterini belirler.

Tetania: Paratiroit bezlerinin az çalışması ve kalsiyum yetersizliğine bağlı olarak kaslarda gelişen spazm (kasılma).

Thyroidectomy: Tiroit bezinin ameliyatla alınması.

Thyroiditis: Tiroit bezinin iltihabı.

Tiroksin: Tiroit bezinde folliküller hücrelerin salgıladığı hormon. Bazal metabolizmaya etki eder. İyottan zengindir.

Trans-sfenoidal rezeksiyon: Bir hipofizektomi yöntemi.

Virilism: Androjen yükselmesine bağlı erkek tipi kıllanma, klitoris büyümesi, kas kütlesinin artması ile belirlenen bozukluk. Kadında erkeklik özelliklerinin oluşması.

Kaynak: Tıbbi Terminoloji (Tedavi Hizmetleri), MEGEP (Mesleki Eğitim Ve Öğretim Sisteminin Güçlendirilmesi Projesi), ANKARA, 2008.

Kaynak: Tıbbi Terminoloji (Tedavi Hizmetleri), MEGEP (Mesleki Eğitim Ve Öğretim Sisteminin Güçlendirilmesi Projesi), ANKARA, 2008.

Share

Bunları da Beğenebilirsiniz...