Sıcaklık, nem, yağış, hava hareketleri iklimin ana öğelerini oluştururlar. Örneğin bir dağın kuzey ve güney yönündeki değişik sıcaklık ve nem gibi iklimsel faktörlere bağlı olarak buralarda bulunan bitki ve hayvan türleri de değişiklik gösterir. Örneğimizdeki boyutu biraz daha küçültürsek, bir kaya kütlesinin güney ve kuzeye bakan yönlerinde bile farklı sıcaklık, nem ve ışık ihtiyacına sahip bitki ve hayvanların yaşadığını görebiliriz. Bu durumda rahatlıkla, bitki ve dolayısıyla hayvanların yayılışlarında temel belirleyicinin iklim olduğunu söyleyebiliriz.
İklimsel olaylar, yeryüzünü çevreleyen atmosfer tabakasında gerçekleşir. Canlıların yaşamı için gerekli olan havada azot, oksijen, karbondioksit gibi gazların yanında daha az miktarda başka gazlarda bulunur. Ayrıca hava, su buharı, toz, polen ve mikroorganizmaları da değişik zaman ve ortamlarda farklı yoğunlukta içerir. Uygarlığın gelişmesi ile birlikte, son yıllarda birçok kirletici havanın bileşimine katılmıştır. Bu kirleticiler sadece kaynağında değil, salındığı yerden çok uzaklarda da canlı sağlığı üzerinde olumsuz etkiler yapmaktadırlar. Azot oksitler, karbondioksit, kükürtdioksit bu kirleticilere örnek olarak verilebilir. Atmosfere salındıktan sonra bu kirleticiler ikincil kirleticiler adı verilen bileşiklere dönüşerek etkilerini daha da arttırmaktadırlar.
Atmosfer tabakasının canlılar için diğer önemi ise güneşten gelen radyasyonun canlılar için olumsuz etkisini engellemesidir. Ancak bu işlevi gören ozon tabakasının çeşitli kirleticiler tarafından inceltildiği hatta delindiği bilinmektedir.
Sıcaklık, atmosferdeki hava hareketleri, iklimsel değişiklikler ve mevsimlerin belirlenmesinde önemli yer tutan bir ekolojik faktördür. Bu nedenle de canlıların dağılışında önemli role sahiptir. Örneğin, sıcak su kaynaklarında yaşayan bazı suyosunu ve kabuklu hayvan türlerinin yüksek dağlardaki soğuk sularda yaşayabilmesi imkansızdır. Ancak canlıların çoğu bu konuda daha geniş ekolojik hoşgörürlük sınırlarına sahiptir. Bitki ve hayvan türlerinin yaşamlarının belli evrelerinde tercih ettikleri sıcaklık dereceleri de farklılıklar gösterebilir.
Kaynak: Yrd. Doç. Dr. Ayşen TÜRK, Çevre Nedir?, T.C. Anadolu Üniversitesi Yayınları No: 1017; Açıköğretim Fakültesi Yayınları No: 560
