Yüce Allah insanı üstün ve akıllı bir varlık olarak yaratmıştır. İnsanlar bilgi kaynaklarından bilgi öğrenerek, bilgiye göre hareket ederler. Bilgi üretme kaynağı akıldır. Akıl sayesinde görünenden hareketle görünmeyeni, bilinenden hareketle bilinmeyeni anlamaya çalışırız. Bunu yaparken karşılaştırma (kıyas), tümdengelim veya tümevarım yöntemlerini kullanırız. İnsanın her türlü faaliyetinde doğruyu yanlıştan, güzeli çirkinden, iyiyi kötüden akılla ayırırız. Akılla estetik ve ahlaki değerleri belirler; insanlığı ve medeniyeti geliştiririz.
Allah insanlara aklı, genel ve evrensel bir hidayet kaynağı, doğruyu gösterici bir kuvvet olarak vermiştir. Kur’an insanların ufkunu açmak; akıl ve fikir sayesinde varlıkların özelliklerini kavrayıp onlara en güzel biçimde hükmetmelerini ister. Kur’an’da “200” civarında ayette “düşünmek, akıl etmek, tefekkür etmek” kelimeleri geçer. Bu ayetlerde Allah, insanların kendilerini diğer canlılardan ayıran akıl özelliğini etkili bir biçimde kullanarak doğru bilgilere ulaşmalarını istemektedir. “Düşünesiniz diye Allah size ayetlerini böyle açıklar” (Bakara suresi, 242. ayet) ayetinde olduğu gibi akla ilahî hakikatleri anlama, üzerinde düşünüp yorum yapma ve doğru bilgilere ulaşma görev ve sorumluluğu verilmiştir. Bu durumda aklını kullanamayanların Allah katında sorumlu olacağı muhakkaktır.
Büyük İslam bilgini Gazali, Peygamber efendimizden şu hadisleri nakleder; “Hiçbir kimse, kendisini doğruya götüren ve hatadan çeviren akıldan daha üstün bir şeye sahip olmamıştır. Bir kimsenin aklı olgunlaşmadığı sürece ne imanı kemâle erer, ne de dürüst bir insan olur.”, “… Kişinin aklı tam olmadıkça huyu tam olmaz. Aklı tam olanın imanı da tam olur…” (İhya, Akıl).
Akıl ilmin kaynağı, doğru bilgiye ulaşmanın anahtarıdır. Akla nispetle ilim; ağaca göre meyve, güneşe göre ışık, göze nispetle görme gibidir. Din akla hitap eder. Dinin bildirdiği gerçekler de akılla anlaşılabilir.
Kaynak: Milli Eğitim Web Sitesinde Yer Alan “Mesleki Açık Öğretim Lisesi Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi 4 (Hazırlayan: M. Sadık ARSLAN)” Ders Notlarından Derlenmiştir (Ziyaret Tarihi: 01/02/2010).
