Yapı parçası üst yüzeyinin temizlenmesi, görsel hasar tespiti sonucunda hasarlı malzeme tabakasının kazınmasına karar verilmediği müddetçe, yapılacak olan onarım işlemleri için bir ön hazırlık önlemi olarak yapılmalıdır.
Üst yüzey temizliği beton zemin üzerine yeni boya tabakasının sürülmesi, mevcut yapı hasarlarının daha iyi tanınabilmesi (agrega cebi ve çatlak) ve toz birikintilerinin, eski boya artıklarının veya mikro organizma izlerinin giderilerek bir ön hazırlık yapılmaktadır.
Temizleme türünün seçimi konusunda verilecek olan kararlarda yapı parçası üst yüzeyinin amacına uygun kuvvetlerin dışında yüksek kuvvetlere maruz bırakılmaması temel kriter olarak göz önünde bulundurulmalıdır. Betonun gereksiz olarak kazınması, yeni profil tabakasının sürülmesi için ilave masraflar oluşturur ve kirlenme derecesini yükseltir. Öncelikle numune bir yüzey üzerinde hedeflenen temizliğin en iyi hangi metotla ulaşılabildiği denenmelidir.
Bazı durumlarda normal kullanım ve aşınmaya bağlı kirlenmeleri gidermek için buharlı temizleme yöntemleri yeterli olmaktadır. Buharın etkisi ilave katkı maddeleri ile artırılabilir. Zor çıkan kirler, eski boyaların çıkan artıkları ve çimento tabakalarının kum tanecikleri genel olarak 100 ve 400 bar arasındaki basınçlı su ile temizlenmelidir.
Sabit olarak yapışan boyaların ve ince kaplamaların giderilmesi için ya sabit püskürtme maddeli (amaca uygun olarak su katkısı ile tozun tutulması gereklidir) basınçlı hava yöntemi veya 600 ve 1200 bar arasında işletme basıncına sahip olan yüksek basınçlı su püskürtme yönteminin uygulanması önerilmektedir. Özellikle uygun şartlarda kullanılmaması durumunda betona zarar verecek olan yüksek basınçlarda, eşit bir temizleme etkisinin sağlanabilmesi mızrabın doğru kullanılması ve püskürtme memesinin seçimine bağlıdır. Yeni, çok yüksek basınçlarla (3000 bar’a kadar) ve diğer sistemlere kıyasla daha düşük su miktarları ile çalışan (5 ile 20 l/dak) kullanımı kolay olan sistemlerde, betona zarar vermeyen ve geri tepmesi oldukça düşük rotorlu memeler kullanılmaktadır.
Donatının buzlanma etkisi veya korozyon basıncı nedeniyle bölgesel veya yüzeysel donatı kırılmaları olan beton kaplamaları aynı kısmen kırılmış veya içi boş kompoze malzemeler gibi kazınmalıdır. Bu çalışma yapılırken pnömatik veya elektrik ile çalışan havalı çekiçlerin kullanılması uygundur ve mevcut donatıya zarar verilmemesine dikkat edilmemelidir.
Yapısal olarak hala çalışır durumda olan fakat üst yüzeyi zarar görmüş bir beton yüzeyinden ince ve mümkün oldukça eşit bir tabaka kazılması gerektiğinde yatay zeminler için en iyi yöntem bilye püskürtmeli temizleme araçlarının kullanılmasıdır. Daha kalın, sıkı beton kaplamaları (örn. yüksek klorid içeriği nedeniyle) kazılması gerekiyor veya geniş yüzeyde korozyonlu donatı bölümleri açığa çıkarılması gerekiyorsa, en etkili yöntem yüksek basınçlı suyla temizlenmesidir.
Üst üste oturtulan yapı parçalarının olduğu bölgelerde elle kullanılan mızraplar kullanılabilirken, büyük yer yüzeylerinde malzeme kazıma işlemi amaca uygun olarak makine ile yapılmaktadır. Bu yöntemin havalı çekiç uygulamasına oranla avantajı donatıyı daha fazla korumasıdır. Ayrıca tanımlanan kullanım şartlarına bağlı olarak sadece yeterince dirence sahip olmayan ilgili beton yapı parçasını kazıyan ayarlı su püskürtme fonksiyonu da vardır. İleri hareketten kaynaklanan kazıma derinliği farklılıklarını önlemek için cihaz seçiminde özellikle meme hareketinin hassas kumanda edilebilmesine dikkat edilmelidir.
Malzeme kazıma işlemi bittikten sonra tamir edilmesi gereken yüzeyler iyice temizlenmelidir. Eğer kuru püskürtme yöntemi ile çalışılmışsa, temizlik için yağsız basınçlı hava ve sanayi toz emicileri kullanılabilir. Fakat çoğu zaman kazınan beton zeminden püskürtme maddelerinin kurumuş çamurlarını, beton tozu ve püskürtme suyunu uzaklaştırmak gerekmektedir. Bunun için basınçlı suyla birkaç defa yıkanması gerekmektedir. Yıkanma esnasında zeminde yeterli miktarda delik açılarak çamur içerikli suyun kontrollü bir şekilde toplama kaplarına akıtılması sağlanmalıdır.
Kaynak: Bayer, Edwin., Tercüme: Ahmet Savaş,”Parkhauser aber richtig – Ein Leitfaden für Bauherren, Architekten und Ingenieure” (Otoparkları Doğru Tasarlamak – İnşaat Şirketleri, Mimarlar Ve Mühendisler İçin Bir Kılavuz), Bau+Technik GmbH, ISBN 3-7640-0467-3, 2006.
