23 Mart 2010

Özürlülere yönelik yasal durum

Yaşam
Yaşam

İmarla ilgili yasa ve yönetmeliklerde çoğu kez birbirine paralel ancak birbirinden farklı kapsama sahip hususlara değinilmiştir. Uygulamada da giderek daha fazla sayıda örneğe rastlanmaktadır. Ancak yine de uygulamaların beklenilen hızla gerçekleştiğini ve fiziksel çevrenin tam erişilebilir niteliğe kavuştuğunu söylemek mümkün değildir. Bunda, uygulayıcıların ilgili standartlardan haberdar olmamasının etkisi büyüktür.

Standardılar kaliteyi, teknik özellikleri ve uyulan kuralları ifade eder. Bu nedenle Türk Standartları Enstitüsü’nün çıkarmış olduğu ilgili standartlara itibar edilmesi gerekir. Türk Standartları Enstitüsünce hazırlanan ve bina içi bina yakın çevresi ve açık alanları kapsayan standartlar belirlenmiştir (İlgili Standardlar TSE Başkanlığı ve Bölge Müdürlüklerinden temin edilebilir).

Bunlar arasında;

· TS 12576 Şehir İçi Yollar- Özürlü ve Yaşlılar İçin Sokak, Cadde, Meydan ve Yollarda Yapısal Önlemler ve İşaretlemenin Tasarım Kuralları, fiziksel çevrenin erişilebilir olması yönünde kapsamlı önerilere sahiptir.

TS 12460 Şehir İçi Yollar-Raylı Taşıma Sistemleri-Bölüm 5: Özürlü ve Yaşlılar İçin Tesislerde Tasarım Kuralları,

TS 12574 Şehir İçi Yollar- Raylı Taşıma Sistemleri-Bölüm 10: İstasyon İçi İşaret ve Grafik Tasarım Kuralları,

TS 12575 Şehir İçi Yollar-Raylı Taşıma Sistemleri-Bölüm 14: İstasyon Platformu Oturma Elemanları

Konut dışı çevrenin yapısal düzenlemesinde başvurulan standartlardır.

Özürlü ve yaşlılara uygun konut düzenlenmesinde tek referans;

TS 9111 Özürlü İnsanların İkamet Edeceği Binaların Düzenlenmesi Kuralları, standardıdır.

Özürlülerin ulaşımını sağlayan toplu taşım veya binek araçlara ilişkin belirlenmiş standard bulunmamaktadır.

Bu standartlar yanında Bayındırlık ve İskan Bakanlığı’nca hazırlanan imar yasası ve 1999 yılında değiştirilen yönetmeliklerine ve Büyükşehir belediyelerinin imar yönetmeliklerine fiziksel çevre düzenlemelerine yönelik maddeler eklenmiştir.

Özürlü ve yaşlılar için fiziksel ve mimari düzenlemelere ilişkin çeşitli kanun ve yönetmeliklerde hususlar bulunmaktadır.

3194 sayılı İmar Kanunu’na 1997 yılında eklenen ek madde ile

Ek Madde 1- Fiziksel çevrenin özürlüler için ulaşılabilir ve yaşanabilir kılınması için; imar planları ile kentsel, sosyal, teknik altyapı alanlarında ve yapılarda, Türk Standartları Enstitüsünün ilgili standardına uyulması zorunludur.

hükmü getirilmiştir.

10 Temmuz 2004 tarih ve 5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanunu’nda Büyükşehir Belediyelerine ve ilçe ve ilk kademe belediyelerine verilen görev, yetki ve sorumluluklar arasında özürlülerle ilgili hususlar yer almaktadır.

Böylece “özürlüler” veya “özürlüler” sözcüğünün imarla ilgili yasal düzenlemelerde artık yer aldığı görülmektedir. Örneğin İzmir, İstanbul, Bursa ve Ankara Büyükşehir Belediyesi İmar Yönetmeliklerinin tümünde de özürlülerin kentsel mekanda ve binalarda erişebilirliğini kolaylaştırıcı hususlar yer almaktadır.

•  3.7.2005 tarih ve 5393 sayılı Belediye Kanunu’nun 14, 38, 60 ve 77 inci maddelerinde de özürlülere yönelik hizmetlere değinilmektedir.

5302 sayılı İl Özel İdareleri Kanunu’na özürlülerle ilgili hususlar eklenmiştir.

•  5378 sayılı Özürlüler Kanununun geçici 2 nci maddesinde, kamu kurum ve kuruluşlarına ait mevcut resmi yapıların, mevcut tüm yol, kaldırım, yaya geçidi, açık ve yeşil alanlar,spor alanları ve benzeri sosyal ve kültürel altyapı alanları ile gerçek ve tüzel kişiler tarafından yapılmış ve umuma açık hizmet veren her türlü yapıların özürlülerin erişebilirliğine uygun duruma getirileceği;geçici 3’üncü maddesinde de,Büyükşehir belediyeleri ve belediyelerin,şehir içinde kendilerince sunulan veya denetimlerinden gerçekleştirilen toplu taşıma hizmetlerinin özürlülerin kullanımına uygunluğunu sağlayacağı hükmü altına alınmıştır.

Bu uygulamaların gerçekleştirilmesi için tanınan 7 yıllık süre 7/7/ 2005 tarihinde başlamıştır.

•  Aynı kanunun,

MADDE 19. — 23.6.1965 tarihli ve 634 sayılı Kat Mülkiyeti Kanununun 42 nci maddesinin birinci fıkrasından sonra gelmek üzere aşağıdaki fıkra eklenmiştir.

Özürlülerin yaşamı için zorunluluk göstermesi halinde, proje tadili kat maliklerinin en geç üç ay içerisinde yapacağı toplantıda görüşülerek sayı ve arsa payı çoğunluğu ile karara bağlanır. Toplantının bu süre içerisinde yapılamaması veya tadilat talebinin çoğunlukla kabul edilmemesi durumunda; ilgili kat malikinin talebi üzerine bina güvenliğinin tehlikeye sokulmadığını bildirir komisyon raporuna istinaden ilgili mercilerden alınacak  tasdikli  proje değişikliği veya krokiye göre inşaat, onarım ve tesis yapılır. İlgili merciler, tasdikli proje değişikliği veya kroki taleplerini en geç altı ay içinde sonuçlandırır. Buna ilişkin yönetmelik 22 Nisan 2006 tarih ve 26147 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir.

•  2006/ 18 Sayılı Kamu Binaları, kamuya açık alanlar ve toplu taşıma araçlarının özürlülerin kullanımına uygun duruma getirilmesi hakkındaki Başbakanlık Genelgesi

Kaynak: Yerel Yönetimler için Özürlülere Yönelik Fiziki ve Mimari Düzenleme Kılavuzu, T.C. Başbakanlık Özürlüler İdaresi – Özürlülük Araştırmaları ve İstatistik Dairesi Başkanlığı, 2006

Share

Bunları da Beğenebilirsiniz...