Buz, soğuk içeceklerde, piknik termosu ve kutularda kullanılır. Buz aynı zamanda yiyeceklerin korunmasında da kullanılır. Buzun erirken ısı soğurması sebebiyle etrafını soğutması doğaldır. Buz erirken, bir gramı 334 jul’lük bir enerji soğurur. Bu değer buzun gizil erime ısısı olarak ta bilinir.
Buharlaşma süreci, bir soğutma sistemi olarak kullanılabilir. Buharlaşma esnasında bir sıvı, ısı soğurur (yutar). Sıvıdaki parçacıkların ortalama kinetik enerjisi artar. Sıvı yüzeyinde, bazı parçacıklar kaçmak için yeterli kinetik enerjiye sahiptirler. Sıvıdan ayrılırken, parçacıklar etrafından ısı alarak giderler. Böylece etraf soğutulmuş olur.
Soğutucular, dondurucular ve klimalar buharlaşma esasına göre çalışırlar. Çoğu soğutucular, soğutma sistemlerinde freon kullanırlar. Bir gramlık freon bileşiği (CCl2F2), buharlaşmak için 167 jul’lük enerji soğurmak zorundadır.
Bir soğutucuda, freon depodan yüksek bir basınçla çıkar. Borulardan geçerken freon gazının basıncı düşer. Bu düşük basınçta freon, borular içerisinde buharlaşabilir. Freon buharlaşırken etrafından ısı soğurur. Sonuçta etrafı soğuyacaktır. Freon gazı buharlaşırken kazandığı ısıyı kaybedebileceği bir yere doğru pompalanmış olur. Freon sıvıya dönüşür. Bundan sonra yine depoya geri pompalanır.
Bir soğutucudaki otomatik defrost (karlanmayı önlemek) ünitesi buharlaşmayı kullanarak çalışır. Bu sistemde, kompresörden çıkan sıcak gaz, buzlanmayı eritmekte kullanılır. Eriyen buzlanma suları kompresöre yakın bir yere toplanıp taşınır. Kompresörden alınan ısı, suyu buharlaştırır.
Kaynak: Prof. M. Selami Kılıçkaya, Editör: Yrd. Doç. Dr. Ali Cemalcılar, “Temel Fizik”, T.C. Anadolu Üniversitesi Yayınları No: 674, Açıköğretim Fakültesi Yayınları No: 331, ISBN 975 – 492 – 348 – 5, 1996.
