Aynı türün bireyleri arasında erkek dişi ilişkileri, koloni oluşturma, grup küme ilişkileri ve rekabet şeklinde sınıflandırabileceğimiz ilişkiler söz konusudur. Erkek dişi ilişkileri neslin devamını sağlama amacına yönelik olduğu için bazı türlerde yavruların bağımsız yaşayabileceği büyüklüğe erişinceye kadar sürdürülür. Bunun yanında sucul bazı türlerde olduğu gibi yumurta ve spermin suya bırakılması ile sınırlı da olabilir.
Koloniler eşeysiz üreme ile oluşan ve birbirlerinden ayrılmayan bireyler topluluğu olarak tanımlanabilir. Koloni oluşturan türlerde bireyler arasında işbölümü görülür.
Karabataklar ve Afrika fil sürülerinde görüldüğü gibi gruplar oluşturarak yaşama şekli bu türün bireylerine çeşitli faaliyetlerinde kolaylık sağlar. Kümeleşme olayında ise aşırı gruplaşma söz konusu olduğu için bireyler zarar görebilir. Burada sınırlı bir kaynak aynı ya da farklı türlere ait bireyler tarafından paylaşılmaya çalışılmaktadır. Aynı türün bireyleri arasındaki rekabet bazen farklı yaşama ortamlarına yerleşen ırkların gelişmesine yol açar.
Farklı türler aynı kaynak üzerinde rekabete girdiğinde ise o konuda üstünlüğü olanlar yayılış alanını koruyabilir. Örneğin, ışık paylaşımı için girişilen rekabeti her zaman uzun boylu bitkiler kazanır. Orman altındaki flora her zaman fakirdir.
Rekabet olayı hem tür içi hem de türler arasında gerçekleşebilir. Türler arasındaki diğer ilişki türlerini aşağıdaki gibi özetlemek mümkündür.
Birbirlerine karşılıklı yarar sağlayan iki organizmanın bir arada yaşaması olayına mutualizm adı verilir. Likenler, mutualizmin klasik örnekleri arasındadırlar. Komensalizm olayında ise yine aslanın avını yakaladıktan sonra ortaya çıkıp artıklarını yiyen çakal, sırtlan gibi hayvanlarla ilişkisinde olduğu gibi bir tarafın yarar sağladığı görülür. Türler arası ilişkilerden amensalizmde taraflardan biri diğerinin gelişimini engeller. En tipik örneği de ceviz ağacının dibinde hemen hemen hiçbir bitkinin yetişmeyişidir. Ceviz ağacının yaprak ve meyvelerinde üretilip yağmurla toprağa süzülen bir madde olan juglon, diğer bitki türlerinin gelişimini engeller olmaktadır.
Süngerlerin vücut boşluğunda yerleşen hayvanlar besinlerini sağlamasında olduğu gibi tek taraflı bir yarar ilişkisi vardır. Buna karşın sünger bu hayvanlardan bir yarar ya da zarar görmez.
Parazitlik hepimizin bildiği gibi taraflardan birinin yarar sağlarken diğerine zarar verdiği ilişki tipidir. Ekonomik kayıplara yol açtığı için önemli çeken bir ilişki olup genellikle konukçunun ölümü ile sonuçlanır.
Kaynak: Yrd. Doç. Dr. Ayşen TÜRK, Çevre Nedir?, T.C. Anadolu Üniversitesi Yayınları No: 1017; Açıköğretim Fakültesi Yayınları No: 560
