12 Temmuz 2010

Vitaminlerin önemi

Beslenme
Beslenme

Vitaminler, geçmişte ve günümüzde birçok mesleğin ilgi alanına girdi. Bu meslek grupları içinde tıp ve kimya ile uğraşan araştırmacılar, biyokimyacılar, fizyologlar, beslenme bilimcileri, farma­kologlar yer alıyor. Özellikle son yıllarda yaşlanma bilimcileri (geriatristler), este­tik tıp alanıyla ilgilenen araştırmacılar, gıda ve ilaç sanayinde çalışan araştırma­cılar da vitaminlerle ilgileniyorlar.

Vitamin konusundaki bilgilerimiz an­tik çağlara kadar gitmesine ve özellikle de 19. yüzyılın ikinci yarısı ve 20. yüzyı­lın başlarından itibaren yoğunluk kazan­masına, kimyasal yapıları, metabolizma­ları ve hastalıklarla olan ilişkileri üzerin­de sayısız araştırma ve keşiflerin ortaya konulmuş olmasına karşın, vitaminler, insanlığın ilgisini hiç bir zaman günü­müz dünyasında olduğu kadar çekmedi. Özellikle son yıllarda beslenme ve de­ğişik hastalıklarla vitaminlerin ilişkisini içeren on binlerce araştırma ve makale, bu­nu kanıtlıyor. Ayrıca in­ternet ortamında her yö­nüyle vitaminler konusun­daki bilgilere kolaylıkla ulaşılabilecek si­te sayısının gün geçtikçe artıyor olması da bu düşüncenin diğer bir kanıtı sayıla­bilir.

Geçmişte vitamin eksikliklerinin bir­çok hastalıkla olan ilişkisi ortaya konul­muş olmasına karşın, günümüzde bu iliş­ki tekrar değişik boyutlarda ve yeni yak­laşımlarla gündeme taşınıyor. Zamanı­mızda insanların sağlıklı ve uzun yaşama isteği, tedavisi mümkün olmayan bazı hastalıklar karşısında hasta ve hekimle­rin içinde bulundukları psikoloji ve ara­yışların da vitaminlere olan ilginin artma­sına katkı sağladığı düşünülebilir.

Vitaminler konusunda günümüzde en çok ilgi duyulan konu başlıkları şunlar:

Kanserden korunma ve değişik kan­ser türlerinin tedavisinde vitaminlerin ye­ri ve önemi,

Vitaminler ve ilaçların etkileşimi,

Doğuştan metabolik bozuklukların önlenmesinde vitaminlerin yeri ve önem­leri. Çoklu (multi) yada yüksek (mega) doz vitamin kullanımı,

Sağlıklı yaşamak için alınması gerek­li günlük vitamin düzeyleri; yaşlılıkta, ha­milelikte, emzirme döneminde, menopoz sonrası döneminde vitamin alınmasının önemi,

Merkezi sinir sistemi hastalıkları, felç, kalp-damar hastalıklarına karşı (hi­pertansiyon) korunmada ve psikiyatride vitaminlerin koruyucu rolleri,

Kronik alkoliklerin tedavisinde, sü­rekli ilaç kullananlarda ve yatalak hasta­lar için vitaminlerin tedaviye katkıları,

İlaç bağımlılığı, sigara tiryakileri ve sıkı vejetaryen diyet uygulayanlar, rad­yasyon ya da kemoterapi alanların fazla­dan vitamin almalarının gerekliliği konu­ları,

Özellikle sindirim kanalıyla ilgili ola­rak ameliyat geçiren hastalar, hemodiya­liz hastaları, yüksek kan kaybına uğra­yanlar için vitamin alımının ne kadar önemli olduğu,

Genel anlamda hastalıklara (grip ve soğuk algınlığı başta olmak üzere) karşı savunma gücümüzün (bağışıklık) artırıl­masında vitaminlerin yeri,

Çevre kirliliği ve tüketilen sebze, meyve ve tahıllarla aldığımız tarımsal ilaç kalıntılarına karşı vücudumuzun korun­masında vitaminlerin bir öneminin olup olmadığı,

Vitamin kullanımında suistimal ko­nusu ve vitaminlerin yüksek dozda alın­maları durumunda zararlı (toksik) etkileri,

Estetik tıpla ilgili konularda vita­minlerin yeri ve önemi.

Kuşkusuz, yukarıda sıralananların dı­şında daha birçok hastalıkla vitaminler arasındaki ilişkiden söz edilebilir.

Zengin ülkelerde, ekonomik ve sosyal refahın ve yaşam standardının yüksek oluşunda insanlara sağlanan sağlık hiz­metlerinin payı oldukça önemli olup, sağ­lık harcamalarında vitamin harcamaları­nın payı gün geçtikçe artıyor. Özellikle erişkin ve sağlıklı insanlar, bu ülkelerde alışveriş merkezlerinde kombine ve çok değişik biçimlerde hazırlanmış vitamin ve mineral tabletlerin satıldığı reyonlar yoluyla vitamin ve mineral takviyesine adeta zorlanıyorlar. Bizde de büyük şe­hirlerde alışveriş merkezlerinde bu tip vi­tamin ve mineral tabletlerinin satıldığı re­yonlara rastlanılmaya başlandı. Ancak bi­reylerin hekim kontrolü olmadan reçete­siz olarak aldıkları bu vitamin ve mineral preparatlarından nasıl yararlanacakları konusunda, hiç olmazsa temel bazı bilgi­lere sahip olmaları gerekmekte. Bu ko­nuda yeterli bilgiye sahip olmadan gelişi­güzel ve bilinçsiz vitamin kullanılması, yarar yerine sağlık so­runlarına da yol aça­bilir. Yalnızca has­talığa yakalandık­tan sonra değil, hastalıklara karşı vücudun savunma­sını güçlendirme­de de vitaminlerin yeri ve önemi konusunda bilgi sahibi olmak, çağımızda artık bir zorunluluk.

Kaynak: Prof. Dr. Cemil Çelik (TÜBİTAK Başkan Danışmanı), “Sağlıklı yasamın vazgeçilmezleri – Vitaminler”,  Bilim ve Teknik, Mart 2005. 

Share

Bunları da Beğenebilirsiniz...