Küçük ve Orta Büyüklükteki İşletmeler (KOBİ)’lerin ortak bir tanım ve ölçüt bulunmadığı görülmektedir. Ülkeden ülkeye değişmesinin yanı sıra, aynı ülkede farklı iş kollarında, hatta aynı iş kolunda zaman içinde farklı ölçütler kullanıldığı görülmektedir. En çok kullanılan nicel ölçüt çalışan işçi sayısıdır. Çeşitli ülkelerde 50’den az veya 10’dan az işçi çalıştıranlar küçük, bu düzeyleri aşıp da 100’den, 300’den hatta 500’den az işçi çalıştıranlar da orta ölçekli kabul edilebilmektedir. Bu karışıklığı bir ölçüde aşmak için de genellikle küçük ve orta ölçekli işletmeler birlikte sınıflandırılmaktadır.
Ortak bir KOBİ tanımı yapılmasında, hemen hemen tüm ülkelerde kullanılan ölçütlerin nicelik ve nitelik yönünden ayrımı şöyledir:
· Nicelik Yönünden Tanımlama Ölçütleri: İşçi sayısı, sermaye büyüklüğü, aktifler toplamı, kar, enerji kullanımı, ciro (satış hasılatı), makine parkı, kapasite (üretim hacmi)
Nicelik Yönünden Tanımlama Ölçütleri: Girişimcinin işletmede fiilen çalışması, işbölümü ve uzmanlaşma düzeyi, sermayenin sınırlı oluşunun bir sonucu olarak finansal yetersizlik, yönetim tekniklerinin uygulanmasındaki yetersizlik.
Genellikle benimsenen ölçüt işçi sayısı ve sermaye temeline dayanmaktadır. Örneğin ABD’de, işçi sayısı ölçüt olarak alınmaktadır. İkincil olarak en geçerli nicel ölçüt ise, işletmenin yıllık satış tutarı olmaktadır. Almanya’da işçi sayısının yanı sıra yatırılan sermaye ve yıllık satış tutarı, Japonya’da personel sayısı ve yatırılan sermaye tutarı dikkate alınmaktadır. Ancak tüm ülkelerde işçi sayısının ölçüt miktarı değişmektedir.
Ülkemizde de tüm kurumlar için genel geçerliliğe sahip bir KOBİ tanımı bulunmamaktadır. Ancak genellikle Devlet İstatistik Enstitüsü’nün belirlediği dörtlü sınıflandırma temel alınmaktadır. Buna göre 1-9 arası kişi çalıştıran işletmeler çok küçük işletme, 10-49 arası kişi çalıştıran işletmeler küçük işletme, 50-99 kişi çalıştıran işletmeler orta ölçekli işletme, 100’den daha fazla kişi çalıştıran işletmeler ise büyük işletme olarak tanımlanmaktadır.
Kaynak: “Verimlilik Terimleri Sözlüğü”, Milli Prodüktivite Merkezi Web Sitesi, Ziyaret Tarihi: 04/05/2010.
