Bütün dünyada var aslında. Pozitif hukuk ahlakı dışlamıştır. Bunun için meslek ilkeleri ile kanunların boşluğunu pozitif hukuku uygulayan milletler doldurmaya çalıştılar ama olmadı. Çünkü din de hayatın dışına itildi veya vicdanlara hapsedildi. Halbuki bizim fıkıh dediğimiz hayatın tamamını düzenleyen disiplinde ahlak da mündemiç idi. Yani pozitif hukukun emir ve yasaklarını fıkıhta ef’al-i mükellefini bir skala halinde düşünürseniz, haramlar ve farzlar karşılıyor diyelim bir anlamda ama mübah, mekruh, mendup türü kategoriler ahlaka karşılık geliyor aslında. Ama biz de hukuk sistemlerimizi tamamen batıdan aldığımız, laisize ettiğimiz için, biz de doğal olarak ahlakı dışarıda bıraktık. Ve hukuk kişilerin ahlaklı olmasını sağlayamadı.
Eğitimimiz de laik. Biz ilkokuldan itibaren seküler ilimler tasnifine göre kafamız şekillendirilerek yetiştiriliyoruz. Klasik İslami ilimler tasnifiyle bugün tabi olduğumuz ilimler tasnifi çok farklı. Dolayısıyla bugün ilahiyat fakültesi programlarına bile bakın, İslam hukuku vardır, İslam ibadet esasları vardır, ahlak ilkeleri vardır; birbirinden kopartılarak ayrı dersler halinde okutulur. İlköğretimde okutulan din kültürü ahlak bilgisi dersleri de dini ahlakı doğrudan karşılamaz. Dolayısıyla, tekrar başa dönersek, bu pozitif hukukun açığını kapatmak için, bütün dünyada meslek ahlakı, iş ahlakı, piyasa ahlakı türü çalışmalar yoğunlaşmaya başladı. Bunlar gerek şirket içi eğitimlerde gerekse üniversitelerde ders olarak konmaya başlandı ve bir literatür oluşuyor. Dolayısıyla biz de hep batıyı arkadan takip ettiğimiz için, burada da geriden takip ederek şimdi iş ahlakı, meslek ahlakı, çalışma ahlakı türü şeyleri yazıp çizmeye başladık.
Kaynak:Yenidünya dergisinden Nuriye Kayar’ın İlahiyatçı Doç. Dr. Cengiz Kallek’le İslam’da ticaret ve ticaret ahlakı üzerine yaptığı söyleşiden Haber7.Com web sitesine alıntılanılan “Müslüman bir tüccar nasıl olmalıdır?” yazısından derlenmiştir (22/07/2011).
